Ως νησί του Πολιτισμού και της Τέχνης έχει χαρακτηρισθεί η Άνδρος.
Και όχι άδικα. Φωτεινά πνεύματα που διέπρεψαν στα γράμματα και τις τέχνες ήταν Ανδριώτες, με κορυφαίο βέβαια τον ποιητή Ανδρέα Εμπειρίκο. Ξεχωριστή μορφή ήταν ο Θεόφιλος Καΐρης, ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες πνευματικούς του 19ου αιώνα. Όπως και ο Μιχάλης Δερτούζος, καθηγητής στο Μ.Ι.Τ των Ηνωμένων Πολιτειών, που θεωρείται ο “πατέρας” της πληροφορικής.
Πλούσια είναι και η σύγχρονη πολιτιστική παράδοση της Άνδρου, καθώς ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να επισκεφθεί αρκετά μουσεία και ιδρύματα, ενώ κάθε καλοκαίρι διοργανώνεται πλήθος εκδηλώσεων, που προσελκύουν χιλιάδες επισκέπτες.
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΝΔΡΟΥ
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Άνδρου κτίστηκε το 1981, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Στάμου Παπαδάκη και με τη χορηγία του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή. Διαθέτει αίθουσα προβολών, ενώ στο αίθριό του διοργανώνονται εκθέσεις με σύγχρονα έργα τέχνης, σε συνεργασία με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή.
Στο Αρχαιολογικό Μουσείο εκτίθενται:
-Ευρήματα από τον αρχαιολογικό χώρο της Ζαγοράς.
-Συλλογή γλυπτών από την αρχαϊκή και τη ρωμαϊκή εποχή.
-Συλλογή γλυπτών της προβυζαντινής και βυζαντινής εποχής.
Που βρίσκεται: Στη Χώρα, στην πλατεία Θεόφιλου Καΐρη.
Ωρες λειτουργίας: Παρασκευή και Κυριακή 09:00 - 16:00. Τις υπόλοιπες ημέρες είναι κλειστό.
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 22820 23664 - Φαξ.: 22820 23664
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΑΛΑΙΟΠΟΛΗΣ
Το Αρχαιολογικό Μουσείο Παλαιόπολης εγκαινιάστηκε το 2003 και είναι αφιερωμένο στις αρχαιότητες της Παλαιόπολης, με ιδιαίτερη έμφαση στην κλασσική πόλη, που αποτέλεσε για δώδεκα αιώνες την πρωτεύουσα του νησιού. Στεγάζεται σε κτίριο της παλιάς κοινότητας, που διαμορφώθηκε με χορηγία του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή.
Τα εκθέματα του μουσείου περιλαμβάνουν: γλυπτά, αγάλματα, νομίσματα και επιγραφές, που βρέθηκαν στις ανασκαφές του χώρου της αρχαίας πρωτεύουσας του νησιού, της σημερινής Παλαιόπολης.
Που βρίσκεται: Πάνω στον κεντρικό δρόμο Γαυρίου – Χώρας, στο κέντρο του οικισμού της Παλαιόπολης, που απέχει 20 χλμ από τη Χώρα και 12 χλμ από το Γαύριο.
Ώρες Λειτουργίας: Παρασκευή και Κυριακή 09:00 - 16:00. Τις υπόλοιπες ημέρες είναι κλειστό.
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 22820 41985
ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Εγκαινιάστηκε το 1979, με αφορμή την έκθεση των έργων του ανδριώτη γλύπτη Μιχάλη Τόμπρου. Στη συνέχεια, τα εκθέματα εμπλουτίστηκαν με μέρος της συλλογής του Ιδρύματος, που αποτελείται από περισσότερα από 300 έργα διακεκριμένων Ελλήνων και ξένων καλλιτεχνών. Το πρώτο αυτό τμήμα του μουσείου αποτελεί σήμερα την Παλαιά Πτέρυγα και φιλοξενεί γλυπτά των Τόμπρου, Ζογγολόπουλου, Chryssa, Νικολαϊδη, Τάκη, κ.ά.
Από το 1983 έως το1985 φιλοξενούνται περιοδικές εκθέσεις Ελλήνων ζωγράφων. Η μεγάλη προσέλευση του κόσμου δημιούργησε την ανάγκη επέκτασης σε νέο χώρο. Ετσι, τον Ιούλιο του 1986 εγκαινιάζεται απέναντι από το υπάρχον κτίριο η νέα πτέρυγα, έργο του αρχιτέκτονα Χ. Κοντοβουνήσιου. H αρχιτεκτονική ένταξη του κτιρίου στον περιβάλλοντα χώρο βραβεύτηκε σε διεθνή διαγωνισμό. Η Νέα Πτέρυγα του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης περιλαμβάνει βιβλιοθήκη, αίθουσα προβολών και χώρους με δυνατότητες παρουσίασης εκθέσεων διεθνούς εμβέλειας.
Οι εκθέσεις σημαντικότατων καλλιτεχνών του αιώνα μας, που διοργανώνονται ανελλιπώς από το 1986 μέχρι σήμερα αποτελούν σημείο αναφοράς στα πολιτιστικά δρώμενα, καθιερώνοντας στον ελληνικό πολιτιστικό χάρτη τόσο το μουσείο, όσο και την Άνδρο. Στους χώρους του μουσείου έχουν φιλοξενηθεί, μεταξύ άλλων, καλλιτέχνες όπως οι Πανιάρας,Picasso, Matisse, Καραγάτση, Kadinsky, Μπουζιάνης, Balthus, Γαλάνης, Giacometti, Κlee, Chagall, De Chirico, Rodin, Χουάν Μιρό, Ζορζ Μπρακ, Νίκος Χατζηκυριάκος Γκίκας, Σοφία Βάρη κ.α
Που βρίσκεται: Στη Χώρα, στην πλατεία Θεόφιλου Καΐρη.
Ωρες λειτουργίας
Χειμερινή περίοδος: 1 Νοεμβρίου – 31 Μαρτίου: Σάββατο, Κυριακή, Δευτέρα 10.00-14.00. 1 Απριλίου – 31 Οκτωβρίου: Καθημερινά (εκτός Τρίτης) 10.00-14.00.
Θερινή περίοδος: 1η Ιουλίου – 30 Σεπτεμβρίου: Τετάρτη – Κυριακή 11.00 -15.00 & 18.00 – 21.00. Δευτέρα: 11.00 – 15.00. Τρίτη: Κλειστά.
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 22820 22444 - Φαξ.: 22820 22490
Web site: www.moca-andros.gr
ΝΑΥΤΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΝΔΡΟΥ
Ιδρύθηκε το έτος 1972 και τα σημαντικότερα από τα εκθέματά του είναι, παλαιά ναυλοσύμφωνα, ασφαλιστήρια συμβόλαια, διάφορα ναυτικά ημερολόγια, όπου περιγράφεται η ζωή των Ανδρίων στα καράβια πριν τον Αγώνα του 1821, λιθογραφίες ανδριώτικων πλοίων και των μετέπειτα πρώτων ατμοκίνητων φορτηγών πλοίων της Ελλάδος κλπ. Το κτίριο του Ναυτικού Μουσείου παραχωρήθηκε στον Δήμο Άνδρου το 1957 από τον Δημήτριο Ράλλια.
Που βρίσκεται: Στη Χώρα, στην άκρη της παλιάς πόλης, λίγο πριν την πλατεία του “Αφανούς Ναύτη”
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 2282 360234, fax: 22820 23166, e-mail: Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.
ΙΔΡΥΜΑ ΚΥΔΩΝΙΕΩΣ
Το ίδρυμα Πέτρου και Μαρίκας Κυδωνιέως ιδρύθηκε το 1994, με σκοπό την λειτουργία πολιτιστικού και πνευματικού κέντρου στην Άνδρο, καθώς και την προώθηση του πολιτισμού στο νησί, αλλά και ευρύτερα.
Η φιλοσοφία του Ιδρύματος είναι προσανατολισμένη σε δυο κατευθύνσεις: Η μία αφορά τη μόνιμη και σταθερή προσφορά στον κόσμο της Άνδρου, σε ετήσια βάση με σκοπό να προσφέρει διέξοδο στις πνευματικές αναζητήσεις του τόπου. Στο πλαίσιο αυτό λειτουργεί εργαστήριο κεραμικής από το 1997, ενώ από το 1994 παραδίδονται μαθήματα Βυζαντινής μουσικής για παιδιά και ενήλικες και από το 1998 μαθήματα μουσικών οργάνων (μαντολίνο, κιθάρα, πιάνο) για παιδιά ηλικίας 7-18 ετών. Επίσης, από το 1997 μέχρι σήμερα χορηγούνται υποτροφίες στους τελειόφοιτους του Λυκείου Άνδρου, που επιτυγχάνουν στις εισαγωγικές εξετάσεις των Ανώτερων και Ανώτατων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων.
Τη δεύτερη κατεύθυνση αποτελούν οι εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου. Από το 1995 το Ίδρυμα έχει καθιερώσει τον θεσμό “Πλόες”, στα πλαίσια του οποίου κάθε καλοκαίρι διοργανώνονται εκθέσεις διάσημων καλλιτεχνών, όπως του Τσόκλη, του Παύλου, του Τάκη κ.α.
Που βρίσκεται: Στη Χώρα, στην είσοδο της πόλης.
Ώρες Λειτουργίας:
Χειμερινό ωράριο: Σάββατο, Κυριακή, Δευτέρα, 10.00 – 14.00
Θερινό ωράριο: Καθημερινά (εκτός Τρίτης), 10.00 – 14.00
Στη διάρκεια εκθέσεων: Δευτέρα-Σάββατο 10.00-13.30 & 18.30-21.30, Κυριακή 10.00-14.00, Tρίτη κλειστό.
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 22820 24598
ΚΑΪΡΕΙΟΣ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ
Η Καΐρειος Βιβλιοθήκη ιδρύθηκε το 1987 ως Νομικό Πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, χάρη στις προσπάθειες και την επιμονή του Ανδριώτη ιστορικού, Δημητρίου Ι. Πολέμη.
Η Βιβλιοθήκη κατέχει περί τους 60.000 τόμους εντύπων (πολλά από τα οποία είναι παλιές, δυσεύρετες εκδόσεις), χειρόγραφα, εκτενέστατο αρχείο, αλλά και αρχεία όπως της ναυτιλίας της Άνδρου και των ειρηνοδικείων της. Επίσης κατέχει πολλά έργα τέχνης, συλλογή αρχαίων αγγείων και αγαλματιδίων, αντικείμενα ιστορικής αξίας και αντικείμενα λαϊκού πολιτισμού. Στη Βιβλιοθήκη λειτουργεί δανειστικό τμήμα και τμήμα με παιδικά βιβλία.
Η Καϊρειος Βιβλιοθήκη έχει συγκροτήσει πλήρως εξοπλισμένο σύγχρονο εργαστήριο βιβλιοδεσίας και συντηρήσεων. Στο εργαστήριο οργανώθηκαν επιμορφωτικά σεμινάρια βιβλιοδεσίας, συντηρήσεως παλαιών βιβλίων και εγγράφων καθώς και συντηρήσεως και καταγραφής λαογραφικών αντικειμένων.
Που βρίσκεται: Στη Χώρα, στην είσοδο της πόλης
Ώρες Λειτουργίας: 10:30 – 15:30 καθημερινά εκτός Σαββάτου. Σάββατο από 09:30 – 13:30
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 22820 22262
ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΛΙΑΣ 
Ένα από τα καλύτερα σωζόμενα προβιομηχανικά λιοτρίβια στις Κυκλάδες, είναι το ζωοκίνητο ελαιοτριβείο του Δημήτρη Χέλμη, στον Άνω Πιτροφό. Ολόκληρο το κτίριο, που χρονολογείται πριν το 1823, επισκευάστηκε σύμφωνα με την παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Το λιοτρίβι που διατηρεί όλον τον αυθεντικό εξοπλισμό του, λειτουργεί ως επισκέψιμος μουσειακός χώρος, δείχνοντας την διαδικασία παραγωγής του ελαιολάδου στην προβιομηχανική εποχή στις Κυκλάδες, με ξενάγηση από τον ιδιοκτήτη του και προβολή σχετικού βίντεο. Αποτελεί θαυμάσιο δείγμα αγροτικής κληρονομιάς, προβιομηχανικής τεχνολογίας και αρχιτεκτονικής παράδοσης.
Που βρίσκεται: Στον Άνω Πιτροφό, ένα χωριό 7 χλμ πριν τη Χώρα.
Πώς πάτε: Ακολουθώντας τον κεντρικό δρόμο Σταυροπέδας – Χώρας, στα 5 περίπου χιλιόμετρα συναντάτε το χωριό Πιτροφός. Ακολουθείτε τον δρόμο αριστερά προς Άνω Πιτροφό, που θα σας οδηγήσει στην είσοδο του μουσείου.
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 6932731776
Για τις ημέρες και ώρες λειτουργίας, επισκεφθείτε το web site του μουσείου: www.musioelias.gr
ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΑΟΓΡΑΦΙΑΣ ΚΑΙ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΤΕΧΝΗΣ
Πρόκειται για ένα παλιό παγοποιείο, που ανήκει στην οικογένεια Μαντζαβελάκη, το οποίο αποκαταστάθηκε και μετατράπηκε σε μουσείο λαογραφίας. Στον κάτω χώρο παρουσιάζεται ένα τυπικό αστικό ανδριώτικο σπίτι, ενώ ο επάνω χώρος του κτιρίου, που λειτουργούσε ως ελαιοτριβείο, είναι αφιερωμένος στη Χριστιανική τέχνη της Άνδρου κατά τον 18ο αιώνα. Τότε στο νησί διέπρεψαν μεγάλοι αγιογράφοι (Θεοδόσιος, Νικόλαος Μηντρινός, Δ. Μπερναρδής κ.α), έργα των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα σε διάφορες εκκλησίες του νησιού. Ο χώρος είναι χωρισμένος σε τρεις ενότητες κι εκτός της αγιογραφίας υπάρχουν αναφορές στην εκκλησιαστική αργυροχρυσοχοΐα και τα ξυλόγλυπτα τέμπλα των εκκλησιών.
Που βρίσκεται: Λίγο πριν την είσοδο της Χώρας, ακριβώς πίσω από το ξενοδοχείο “Παράδεισος”.
Ώρες Λειτουργίας
Θερινό ωράριο: Ιούλιο μόνο τα Σαββατοκύριακα (10.00-14.00) τον Αύγουστο καθημερινά (10.00-14.00).
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 22820 22189
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ 
Το Λαογραφικό Μουσείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς Συνετίου, όπως είναι η πλήρης ονομασία του, στεγάζεται στο σχολείο του ομώνυμου χωριού, το οποίο χτίστηκε το 1900, με δωρεά του εθνικού ευεργέτη Ανδρέα Συγγρού και σταμάτησε τη λειτουργία του το 1999.
Στους χώρους του έχει διαμορφωθεί ένα τυπικό Ανδριώτικο σπίτι με τα δωμάτιά του, τα αντίστοιχα έπιπλα, σκεύη, αλλά και εργαλεία.
Που βρίσκεται: Στο χωριό Συνετί, 7 χλμ από τη Χώρα.
Πώς πάτε: Βγαίνοντας από τη Χώρα (με κατεύθυνση τη Σταυροπέδα), ακολουθείτε αριστερά το δρόμο προς Λιβάδεια-Συνετί-Κόρθι. Όταν φτάσετε στο χωριό Συνετί, στρίβετε αριστερά.
Ώρες Λειτουργίας
Ιούλιο - Αύγουστο: Κάθε μέρα 9.00 – 13.00 και 17.30-21.30
Web site: www.syneti.8m.com
ΨΗΦΙΑΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ
Το μουσείο στεγάζεται στο χώρο που γεννήθηκε και μεγάλωσε ο Θεόφιλος Καΐρης. Προβάλλει ψηφιακό περιεχόμενο σχετικό με την ιστορία του νησιού, χωρισμένο σε πέντε περιόδους (προ-Γωμετρική, Γεωμετρική, Κλασική, Ελληνιστική, Νεότερη). Μέσα στο χώρο είναι εγκατεστημένα συστήματα βίντεο προβολών και οθόνες, στις οποίες προβάλλονται ντοκιμαντέρ αφιερωμένα στις ιστορίες περιόδους που προαναφέρθηκαν.
Που βρίσκεται: Στη Χώρα, κοντά στην πλατεία Καΐρη.
Ώρες λειτουργίας
Θερινό ωράριο: Καθημερινά εκτός Τετάρτης 11.00-15.00 και 18.00-21.00
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 22823 60200
ΙΣΤΟΡΙΑ
Η Άνδρος είναι το βορειότερο νησί των Κυκλάδων και δεύτερο σε έκταση μετά την Νάξο.
Έχει έκταση 374 τετραγωνικών χιλιομέτρων και σχήμα επίμηκες με διεύθυνση Β-ΒΔ προς Ν-ΝΑ. Ψηλότερα βουνά της είναι το Πέταλο και η Κουβάρα (μέγιστο υψόμετρο 997 μ., κορυφή Προφήτης Ηλίας).
Οι ντόπιοι συχνά αποκαλούν το νησί «βράχο», εξαιτίας τόσο του βραχώδους των ακτών, όσο και των βραχονησίδων που περιβάλλουν την Άνδρο. Ενδεικτικά αναφέρονται τα Γαυριονήσια, που βρίσκονται στη δυτική πλευρά του νησιού, έξω από το λιμάνι του Γαυρίου και έχουν τα ακόλουθα ονόματα: Αλαδονήσι, Πρασονήσι, Λαγονήσι και Μεγάλο Νησί. Στην ανατολική πλευρά, βορειότερα της Χώρας, βρίσκεται η βραχονησίδα Θεοτόκος.
Η σύσταση του υπεδάφους, σχεδόν αποκλειστικά από κρυσταλλικό σχιστόλιθο, «ευλογεί» το νησί με ποτάμια, χειμάρρους, ρέματα και πολλές πηγές έτσι ώστε οι δρύδες (βελανιδιές), τα αιωνόβια πλατάνια, οι ελιές, τα κυπαρίσσια, οι καρυδιές και οι λεμονιές να μην αποτελούν έκπληξη για τον περιηγητή, τουλάχιστον στη Ν-ΝΑ πλευρά. Στα νερά και στην πλούσια βλάστησή της οφείλει η Άνδρος και τις αρχαίες προσωνυμίες της: Υδρούσα, Λασία, Νωναγρία και Επαγρίς.
 |
| Η Χώρα το βράδυ |
Γνωστότερες πηγές της είναι οι Σάριζα και Λεζίνα, που έχουν ιαματικές ιδιότητες. Άλλες είναι το Ζένιο στην Κουβάρα, η Κούμουλος στις Μένητες, το Μελίτι και το Μετόχι στις Στραπουργιές, η Άβυσσος στα Λιβάδια και η Ακοή και η Λειβάδα στα Λάμυρα. Στη βορειοδυτική πλευρά του νησιού η βλάστηση είναι θαμνώδης και φιλοξενεί πλήθος εντόμων, ερπετών, μικρών θηλαστικών. Επίσης, μεγάλη ποικιλία από πουλιά, μεταξύ των οποίων πέρδικες, γεράκια αλλά και κάποια σπάνια είδη αρπακτικών, όπως ο σπιζαετός.
Στις απόκρημνες ακτές του νησιού πετούν αγριοπερίστερα και πετροχελίδονα, ενώ σε κάποιες συχνάζει και η μεσογειακή φώκια. Χαρακτηριστικό της διαμόρφωσης του εδάφους του νησιού είναι οι «αιμασιές», όπως αποκαλούνται τοπικά. Πρόκειται για αναχώματα που συγκρατούνται από πέτρινους τοίχους (τις περίφημες ξερολιθιές), τα οποία χρησιμοποιούνται για το σχηματισμό επίπεδων καλλιεργήσιμων επιφανειών.
Το νησί έχει τρία λιμάνια. Δύο στην δυτική πλευρά και ένα στην ανατολική. Το κύριο λιμάνι είναι το Γαύριο, με τακτική συγκοινωνία από τη Ραφήνα, ενώ στο Μπατσί, που βρίσκεται σε απόσταση πολύ λίγων χιιομέτρων, φθάνουν κυρίως ιδιωτικά σκάφη. Το λιμάνι της Χώρας χρησιμοποιείται περισσότερο ως μαρίνα ιδιωτικών σκαφών και αλιευτικών.
Ιστορικά στοιχεία
Το όνομα του νησιού, κατά την επικρατέστερη άποψη του Διόδωρου του Σικελιώτη, προέρχεται από τον στρατηγό Άνδρο, του Ραδάμανθυ, βασιλιά της Κρήτης. Κάτι που αποδεικνύει ότι η Ανδρος διετέλεσε υπό Κρητική κυριαρχία, όπως και τα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου.
 |
| Ο περίφημος Ερμής της Άνδρου |
Λόγω της θέσης της, η Άνδρος υπήρξε στρατηγικό σημείο σχεδόν σε όλες τις ιστορικές περιόδους. Πρόσφατες ανασκαφές, στο ακρωτήριο Στρόφιλα, αποκάλυψαν προϊστορικό οικισμό που ανήκει στην τελική Νεολιθική Περίοδο (4.500 – 3.200 π.Χ), με πλήθος βραχογραφιών. Ο οικισμός έχει χαρακτηρισθεί ως ο σημαντικότερος αυτής της περιόδου και ο καλύτερα διατηρημένος στο Αιγαίο (διαβάστε περισσότερα στην ενότητα «Αξιοθέατα»).
Λίγο νοτιότερα έχει αποκαλυφθεί ένας από τους καλύτερα σωζόμενους, στην Ελλάδα, οικισμούς της Γεωμετρικής περιόδου (900-700 π.Χ.), ο οικισμός της Ζαγοράς. Ευρήματα από την εποχή του χαλκού (200 π.Χ), υπάρχουν στην περιοχή της Πλάκας (νοτιότερα της Ζαγοράς), καθώς και στην Υψηλή, που είναι επισκέψιμος αρχαιολογικός χώρος.
Πρωτεύουσα της Άνδρου κατά τους Κλασικούς χρόνους ήταν η Παλαιόπολη. Πιστεύεται ότι γύρω της υπήρχαν πενήντα περίπου οικισμοί, ενώ την ευημερία της περιόδου αυτής μαρτυρά και η πλούσια νομισματοκοπία. Σχετικά ευρήματα, μαζί με τον Ερμή της Ανδρου, όπως και ευρήματα από τη Ζαγορά, φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο στην Χώρα.
Τον 7ο π.Χ αιώνα, η Άνδρος ιδρύει τρεις αποικίες στη Χαλκιδική: Την Άκανθο, τη Σάνη και τα Στάγειρα, γενέτειρα του μεγάλου αρχαίου Έλληνα φιλόσοφου, Αριστοτέλη.
Από τον 11ο και 12ο αιώνα, η Άνδρος γνωρίζει μεγάλη ανάπτυξη. Γίνεται γνωστή σε όλο τον κόσμο, χάρη στα προϊόντα μεταξουργίας αλλά και την εμπορική ναυτιλία που αναπτύσσεται. Η περίοδος ευημερίας έχει δώσει θαυμάσια δείγματα εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής, όπως είναι οι εκκλησίες των Ταξιαρχών στη Μεσαριά, τη Μελίδα και το Υψηλού και της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στο Μεσαθούρι. Την ίδια εποχή –και λίγο αργότερα- κατασκευάζονται τα μοναστήρια της Ζωοδόχου Πηγής, του Αγίου Νικολάου, της Μονής Παναχράντου.
Στην Αγία Τριάδα, στο Κόρθι, στεγαζόταν από το 1813 το μοναδικό ίσως προεπαναστατικό σχολείο της Άνδρου που ιδρύθηκε από τον Σαμουήλ Πλασίμη. Δίπλα στην Αγία Τριάδα υπάρχει κτίσμα το οποίο φιλοξενούσε τους δασκάλους και σημαντική βιβλιοθήκη.
 |
| Η μαγευτική "Πυθάρα", στα Αποίκια |
Επί Τουρκοκρατίας «γεννιέται» η λαϊκή ρήση «Αν σ'αρέσει μπάρμπα-Λάμπρο ξαναπέρνα από την Ανδρο» . Στις 10 Μαϊου 1821 ο Θεόφιλος Καΐρης σηκώνει το λάβαρο της επαναστάσεως.
Στους νεώτερους χρόνους η Ανδρος, παρά τα πισωγυρίσματα του Α' και του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, θα βρεθεί στην κορυφή της εμπορικής ναυτιλίας και της οικονομικής ευημερίας. Το 1939 ήταν δεύτερη, μετά τον Πειραιά, σε αριθμό νηολογήσεως πλοίων. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Ανδριώτης εφοπλιστής Δημήτρης Μωραΐτης εγκαινίασε τη γραμμή Ελλάδας - Βορείου Αμερικής στις αρχές του 20ου αιώνα.
Ο δεύτερος Παγκόσμιος πόλεμος προκάλεσε σημαντικές απώλειες σε ζωές και πλοία, στο νησί. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 άρχισε ένα μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα τόσο προς τα μεγάλα αστικά κέντρα της Αθήνας και του Πειραιά, όσο και προς το εξωτερικό (Αμερική, κυρίως), που συρρίκνωσε δημογραφικά το νησί. Κατά τις τελευταίες 2-3 δεκαετίες το νησί άρχισε και πάλι να αναπτύσσεται, με άξονα κυρίως τον τουρισμό, καθώς είναι μοναδικό σε φυσικές ομορφιές, με σπουδαίο πολιτισμό, και μεγάλο πλεονέκτημα το γεγονός ότι είναι το κοντινότερο στην Αττική νησί των Κυκλάδων.